Lean to metodyka identyfikacji i eliminacji marnotrawstwa w procesach zachodzących w przedsiębiorstwach i organizacjach. Strategia Lean zakłada wytworzenie takich warunków w funkcjonowaniu organizacji, w których kadra zarządzająca oraz pracownicy są w stanie efektywnie i wydajnie realizować procesy zachodzące w przedsiębiorstwie, jednocześnie doskonaląc funkcjonowanie firmy poprzez identyfikowanie i eliminowanie szeroko rozumianego marnotrawstwa.
Spis treści:
- Geneza metodyki Lean
- Czym właściwie jest Lean Manufacturing?
- 5 zasad Lean Manufacturingu
- Jak wdrażać Lean Management i Lean Manufacturing?
- 5S – wszystko na miejscu i o czasie
- Korzyści ze stosowania metodologii Lean w aspekcie firm z sektora IT
Geneza metodyki Lean
Koncepcja Lean powstała na przełomie XIX i XX wieku. Jej podwaliny stworzył amerykański przedsiębiorca i wynalazca Eli Whitney. Wśród jego największych wynalazków wymienić można m.in. zastosowanie linii montażowej do produkcji wielonakładowej oraz skonstruowanie odziarniarki bawełnianej. Whitney poświęcił swoją karierę wynalazcy na projektowanie i usprawnianie ówczesnych fabryk do produkcji masowej.
Kolejnym krokiem na drodze powstania koncepcji Lean był Frank B. Gilbreth, który wraz z żoną opracował metodę chronocyklograficzną, która badała czasy i przebiegi ruchów roboczych. Małżeństwo sklasyfikowało je, wprowadzając do koncepcji przemysłowej aspekty behawioralne pracowników.
Uważa się jednak, że pierwsze założenia metodyki Lean opracował Henry Ford, który stworzył całościową strategię produkcyjną uwzględniającą wszystkie elementy biorące udział w procesie produkcyjnym. Ford zoptymalizował i zautomatyzował produkcję i przez wiele osób uważany jest on za pierwszego praktyka Lean Managementu i koncepcji Just In Time. Dalej metodyka Lean ewoluowała w fabryce koncernu Toyota Motor Company, a po raz pierwszy opublikowana została w aktualnym brzmieniu w książce Jamesa Womacka „The Machine That Changed The World” w 1990 roku.
Czym właściwie jest Lean Manufacturing?
Szczupłe zarządzanie (ang. Lean Manufacturing) określa filozofię produkcji, która w sposób oszczędny gospodaruje dostępnymi zasobami. Praktyka stosowania metodyki Lean pozwala optymalizować czas produkcji, zapewniać lepszą jakość procesów i produktów, a także ograniczać koszty produkcji. Konwencjonalne podejście do zarządzania produkcją w przedsiębiorstwach pozwala na wykorzystanie maszyn w zaledwie 35-60%, podczas gdy zarządzanie Lean dąży do możliwie maksymalnego wyeliminowania przestojów i marnotrawstwa.
Wedle badań Lean Enterprise Institute Polska, przedsiębiorstwa po prawidłowym wdrożeniu koncepcji Lean do swojego systemu produkcji i zarządzania są w stanie uzyskać:
- 66% wzrost wydajności,
- 59% wzrost wykorzystania maszyn mierzony wskaźnikiem OEE,
- 80% redukcję zapasów w toku produkcji,
- 61% zmniejszenie powierzchni przeznaczanej na produkcję,
- 96% zmniejszenie czasu przezbrojeń maszyn i sprzętu,
- 70% zmniejszenie czasu procesu przejścia surowca do gotowego produktu.
Według wielu ekspertów zajmujących się restrukturyzacją przedsiębiorstw, wdrożenie metodyki Lean może być nieuniknione przy rozrastaniu się struktur organizacyjnych. Lean Management pozwala bowiem na elastyczne zarządzanie firmami przy dynamicznych zmianach zewnętrznych i wewnętrznych, a także umożliwia skuteczną optymalizację rozwiązań procesowych.
Dzięki metodologii Lean możliwe jest ograniczenie zasobów potrzebnych do produkcji – zarówno pracowników, nakładów inwestycyjnych, powierzchni czy czasu potrzebnego do realizacji poszczególnych procesów. Wdrożenie Lean Managementu do struktur firmy skutkuje: zmniejszeniem zapasów i kosztów produkcji do optymalnego minimum, zapewnieniem większej produktywności organizacji pracy, usprawnieniem organizacji zarządzania, poprawieniem jakości finalnych produktów oraz skróceniem cykli produkcyjnych.
5 zasad Lean Manufacturingu
Wdrożenie koncepcji Lean do przedsiębiorstw produkcyjnych powinno opierać się na pięciu kluczowych zasadach. Są to:
- precyzyjne definiowanie wartości dla klienta,
- organizowanie działań tworzących wartość wzdłuż strumienia wartości,
- ustawienie ciągłego przepływu wartości przez strumień,
- wdrożenie systemu pull (pol. ciągnącego), który sprawia, że strumień reaguje na aktualne potrzeby klienta,
- nieustanne doskonalenie procesów i organizacji.
Jak wdrażać Lean Management i Lean Manufacturing?
Transformacja Lean może być przeprowadzona w każdej branży – nie tylko w sektorze produkcyjnym. Mogą ją przejść przedsiębiorstwa dowolnej wielkości oraz organizacje dowolnego typu. Aby jednak proces wdrożenia metodologii Lean przeprowadzić w efektywny i prawidłowy sposób, konieczne jest uwzględnienie kilku zasad.
Po pierwsze, koncepcja Lean musi być w pełni zgodna z celami organizacji. Zmiana musi pokrywać się z oczekiwaniami organizacji, a także usprawnić każdy z procesów zarządzania, organizacji pracy i produkcji. Nie należy zapominać o prawidłowym przeszkoleniu pracowników. Należy odpowiednio przystosować ich kompetencje do zmieniającego się środowiska pracy oraz sposobów działania w obszarze szczupłego zarządzania. Konieczne jest także wykształcenie prawidłowych wzorców zachowań u liderów.
Wdrożenie Lean Managementu i Lean Manufacturingu możliwe jest jedynie po uprzednim dogłębnym zrozumieniu procesów zachodzących w przedsiębiorstwie, a także następstw, jakie generują. Należy pamiętać, że koncepcja Lean stanowi jedynie swego rodzaju drogowskaz, a doskonalenie procesów i organizacji możliwe jest jedynie poprzez zastosowanie odpowiednich narzędzi Lean, takich jak Kanban, Kaizen czy 5S.
Transformacja w kierunku Lean Manufacturingu powinna być równolegle realizowana ze zmianami technicznymi w przedsiębiorstwie, które pozwolą budować techniczną stabilność procesów, a także wdrażać sprawnie funkcjonujący strumień wartości i rozwijać wewnątrzzakładową kulturę Lean.
5S – wszystko na miejscu i o czasie
Jednym z kluczowych narzędzi, które pozwala na sprawne wdrożenie metodologii Lean w strukturach firm produkcyjnych, jest tzw. praktyka 5S. Jest ona podstawą szczupłego wytwarzania i z powodzeniem można ją stosować nie tylko w sektorze produkcyjnym, ale w niemal każdej branży. Sprowadza się ona do doskonalenia procesów i kształtowania prawidłowej organizacji stanowiska pracy, które stanowi filar efektywności i stabilności procesów. Technika 5S składa się z następujących po sobie kroków działania:
- sortowania, czyli pozbycia się niepotrzebnych elementów tworzących chaos na stanowisku pracy,
- systematyki, czyli uporządkowania stanowiska pracy,
- sprzątania, czyli regularnego czyszczenia miejsca pracy,
- standaryzacji, czyli utrzymania miejsca pracy w nieustannym porządku,
- samodyscypliny, czyli motywacji do działania zgodnego z praktyką 5S.
Korzyści ze stosowania metodologii Lean w aspekcie firm z sektora IT
Wśród kluczowych korzyści ze stosowania metodologii Lean, jakie mogą uzyskać firmy wytwarzające oprogramowanie, zalicza się:
- zwiększenie konkurencyjności,
- lepszą mierzalność działań, która pozwala skuteczniej badać rezultaty i wyciągać trafniejsze wnioski,
- eliminowanie niedoskonałości procesów,
- lepsze angażowanie pracowników w działalność przedsiębiorstwa,
- powstanie elastycznej struktury organizacyjnej,
- poprawienie czynników ekonomicznych,
- zminimalizowanie nadprogramowych zapasów.
To oczywiście nie wszystkie korzyści, jakie można uzyskać po prawidłowym wdrożeniu metodologii Lean do struktur organizacji. Należy również pamiętać, że metodologia Lean stanowi jedynie ogólną koncepcję działania, a powyżej opisywane efekty reorganizacji firmy mogą być uzyskane za pomocą jednego z wielu dostępnych i upowszechnionych narzędzi opartych na szczupłym zarządzaniu i produkcji.
